Chociaż czasem wydaje się zbędny, okap kuchenny to obowiązkowy element wyposażenia każdej kuchni. Czyste powietrze jest niezwykle ważne dla zdrowia naszego i naszych najbliższych. Zastanawiasz się, jaki okap wybrać? Podpowiadamy, jak znaleźć sprzęt odpowiedni do Twoich potrzeb.
Wyciąg czy pochłaniacz – czym się różnią i czym jest okap?
Niezależnie od tego, czy kuchnia używana jest regularnie, czy okazjonalnie, przy każdym gotowaniu w powietrzu unoszą się opary. Wdychanie ich jest szkodliwe dla zdrowia, a dodatkowo dym i nieprzyjemne zapachy wnikają w ubrania i meble. Uwalniająca się podczas gotowania para wodna może po jakimś czasie być przyczyną pleśni na ścianach. Jeśli dodamy do tego tłuszcz osadzający się na wszystkim dookoła, zyskujemy pewność, że trzeba coś z tym zrobić.
Okap kuchenny to sprzęt, który usuwa z powietrza zapachy, dym, szkodliwe cząsteczki i nadmiar pary wodnej. Istnieją dwa główne typy tych urządzeń: wyciągi i pochłaniacze. Do działania tych pierwszych potrzebne jest podłączenie do osobnego przewodu kominowego, którym zanieczyszczone powietrze będzie wydostawać się na zewnątrz budynku. Pochłaniacze natomiast nie wymagają podłączenia do przewodu kominowego, ponieważ przepuszczają powietrze przez oczyszczający filtr węglowy, a następnie wpuszczają je z powrotem do pomieszczenia.
Co zatem wybrać: wyciąg czy pochłaniacz?
Odpowiedź na to pytanie zależy przede wszystkim od możliwości podłączenia urządzenia do kanału wentylacyjnego. Najskuteczniejszym sposobem oczyszczania powietrza jest oczywiście jego całkowite usunięcie – wypuszczenie na zewnątrz. Jednak jeśli w kuchni mamy kuchenkę gazową, która wymaga odprowadzania spalin do przewodu kominowego, podłączenie wyciągu będzie możliwe tylko, gdy w budynku mamy przewidziany dodatkowy kanał wentylacyjny właśnie dla okapu.
Pochłaniacz, czyli okap działający na zasadzie recyrkulacji, może natomiast działać w każdym pomieszczeniu, bez żadnych szczególnych ograniczeń, ponieważ nie podłącza się go do wentylacji. Zanieczyszczone powietrze zasysane jest do urządzenia, przeprowadzane przez filtry, a następnie – już oczyszczone – wpuszczane z powrotem do pomieszczenia.
Dlaczego okap kuchenny jest potrzebny w każdej kuchni?
Po pierwsze: bezpieczeństwo. Zarówno podczas zwyczajnego gotowania, jak i prowadzenia kulinarnych eksperymentów mogą przydarzyć się różne niespodzianki. Jeśli w kuchni pojawi się dym – nieistotne, czy z patelni, garnka, czy z piekarnika – najważniejsze jest, by jak najszybciej go usunąć. Otwieranie okna nie zawsze zdaje egzamin, głównie przez to, że w mieszkaniu nie da się zrobić przeciągu, albo co gorsza dym przedostanie się wtedy do innych pomieszczeń. Najefektywniejszym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest uruchomienie okapu. Oczywiście, jeśli dane urządzenie jest odpowiednio dobrane do pomieszczenia, w którym się znajduje.
Po drugie: czystość. Okap oczyszcza powietrze nie tylko z dymu i nieprzyjemnych zapachów, ale także z unoszących się podczas gotowania cząsteczek tłuszczu. Regularne filtrowanie powietrza pozwala na łatwiejsze utrzymanie w czystości wszystkich kuchennych powierzchni.
Po trzecie: dodatkowe źródło światła. Okapy zwykle wyposażone są w żarówki lub panele świetlne skierowane w dół. Dzięki temu zyskujemy dokładne oświetlenie gotowanych potraw – właśnie tam, gdzie jest najbardziej potrzebne.
Podsumowując – okap to inwestycja pożądana w każdej kuchni. Urządzenie zwiększa widoczność podczas gotowania, usuwa z powietrza niebezpieczne substancje i minimalizuje gromadzenie się lepkiej warstwy tłuszczu na meblach i sprzętach. Prawidłowo dobrany i zainstalowany okap podnosi bezpieczeństwo i komfort użytkowania kuchni.
Jakie są rodzaje okapów?
Oprócz tego, że wśród okapów rozróżniamy te działające na zasadzie wyciągu oraz jako pochłaniacz, do wyboru mamy także okapy o różnej budowie i przeznaczeniu.
Z pragmatycznego punktu widzenia w pierwszej kolejności możemy zwrócić uwagę na sposób korzystania z okapu. Urządzenie, którego używamy codziennie, musi być proste i przyjazne w obsłudze. Sterowanie okapem może odbywać się za pomocą m.in.:
- mechanicznych przycisków lub przesuwanego suwaka znajdujących się z przodu, z boku lub od spodu okapu,
- panelu dotykowego,
- zaprogramowanych gestów,
- pilota lub aplikacji.
Najbardziej popularne jest tradycyjne sterowanie mechaniczne, natomiast najwygodniejszy w praktyce okazuje się okap sterowany gestem – nie ma potrzeby dotykania niczego, co okazuje się niezwykle higienicznym rozwiązaniem podczas gotowania.
Kiedy już znamy priorytety związane z obsługą okapu, pora przejść do rodzajów tych urządzeń.
Najpopularniejsze są okapy podszafkowe, czyli takie, które można powiesić bezpośrednio pod szafką kuchenną lub nawet przymocować do ściany. Łatwo je wkomponować w meble i najlepiej zrobić to już na etapie projektowania kuchni. Okap przyścienny ma zwykle niewielkie rozmiary, co niestety może przełożyć się na jego wydajność – w kuchni o dużej powierzchni może być niewystarczający.
Szczególnym rodzajem okapu montowanego pod szafką jest okap teleskopowy – polecany do płyt indukcyjnych i małych kuchni. Takie urządzenie jest praktycznie niewidoczne, kiedy jest nieużywane. By je uruchomić, wystarczy wysunąć ruchomą część, wtedy powierzchnia pochłaniająca się zwiększy i silnik wystartuje.
Okapy kominowe natomiast montowane są bezpośrednio do ściany – tracimy wtedy przestrzeń np. na dodatkową szafkę, ale możemy wybrać urządzenie o większej mocy.
Na rynku dostępne są również okapy meblowe, w których urządzenie jest w pełni zabudowane. To świetne rozwiązanie dla osób, którym zależy na perfekcyjnym wyglądzie kuchni.
Szczególne potrzeby, jeśli chodzi o oczyszczanie powietrza podczas gotowania, pojawiają się w kuchniach wyposażonych w wyspę. W takim przypadku producenci oferują okap wyspowy – zwykle w kształcie tuby, mocowany do sufitu. Takie urządzenie rzuca się w oczy, dlatego oprócz parametrów technicznych równie ważny jest jego wygląd.
Jakie są typy filtrów w okapach?
Filtry stosowane w okapach dzieli się przeważnie na dwa podstawowe typy, które różnią się rodzajem cząsteczek wychwytywanych z powietrza. Jedne zatrzymują tłuszcz, kurz, insekty i inne podobne zanieczyszczenia, a drugie m.in. neutralizują przykre zapachy i pochłaniają wilgoć. Niektóre można czyścić, inne wymagają częstej wymiany. Jedno jest pewne – dobrze działający filtr to priorytet, jeśli chcemy, by okap należycie spełniał swoją funkcję.
Filtry przeciwtłuszczowe
Pierwszy typ filtrów to te, które jako pierwsze filtrują powietrze unoszące się nad kuchenką. Zasadniczo każdy okap wyposażony jest standardowo w filtr wykonany z metalu, w postaci prostokątnej siateczki (często kilkuwarstwowej). Jest to fizyczna blokada dla zanieczyszczeń takich jak tłuszcz. Tego typu filtr zwykle można myć w zmywarce (ale w niskiej temperaturze). Czyszczenie filtra metalowego zalecane jest co najmniej raz w miesiącu, a odpowiednia higiena sprawia, że filtr ma dużą żywotność i często nie ma potrzeby jego wymiany.
W niektórych modelach okapów występują również inne filtry przeciwtłuszczowe – na przykład wykonane z fizeliny, akrylu czy papieru. Takie filtry należy wymieniać zgodnie z zaleceniami producenta i częstotliwością gotowania. Filtry fizelinowe wymagają wymiany co 2-3 miesiące, natomiast te papierowe czy akrylowe – nawet co miesiąc.
Filtry węglowe
Filtr węglowy to podstawa, jeśli okap ma działać w trybie pochłaniacza. Powietrze, które zostanie przepuszczone przez filtr metalowy, wędruje następnie przez znajdujący się zwykle bezpośrednio za nim filtr węglowy. Alternatywą dla prostokątnego filtra węglowego są filtry w postaci krążka, który nakręca się na silnik okapu.
Aktywny węgiel znajdujący się w tego rodzaju filtrach ma postać kulek o średnicy 1-2 milimetrów. Z przepływającego powietrza wychwytuje zanieczyszczenia dzięki procesowi absorpcji, czyli związki chemiczne unoszące się w powietrzu dosłownie przyklejają się do powierzchni węgla obecnego w filtrze. W taki sposób pozbywamy się szkodliwych oparów, nieprzyjemnych zapachów i nadmiernej wilgoci.
Żywotność filtra węglowego wynosi zwykle od 3 miesięcy do nawet kilku lat.
Jak dobrać okap do kuchni?
Warto na początku zdać sobie sprawę z tego, że obiektywnie najlepszy okap nie istnieje – urządzenie musi być dopasowane do konkretnego pomieszczenia i naszych indywidualnych potrzeb. Na co więc powinniśmy zwrócić szczególną uwagę, wybierając okap do kuchni?
Rozmiar
Szerokość okapu dobieramy do sprzętu, na którym będziemy gotować – płyty indukcyjnej czy grzewczej lub kuchenki gazowej – z założeniem, że okap nie może być węższy od przestrzeni, którą ma wentylować. Standardowy rozmiar to 60 cm, czyli tyle, ile szerokości mają zwykle szafki w zabudowie. Jeśli jednak wykonujemy meble na wymiar albo decydujemy się na okap wolnowiszący, z pewnością znajdziemy model o odpowiedniej szerokości.
Głośność
Poziom decybeli emitowanych przez urządzenie to niepozorny, ale bardzo ważny parametr przy wyborze okapu. Tego typu sprzęty potrafią porządnie hałasować. Jeśli więc masz kuchnię otwartą na salon czy jadalnię i nie chcesz zagłuszać rozmów gości albo lubisz podczas gotowania posłuchać muzyki, podcastu lub audiobooka, zwróć szczególną uwagę na ten parametr.
Zatem jaki poziom głośności powinien być akceptowalny? Prawdą jest, że hałas idzie w parze z wydajnością. Nie istnieją okapy, które przy najwyższym biegu byłyby superciche. Za niski poziom decybeli trzeba również więcej zapłacić. Rozsądny poziom hałasu to taki, który oscyluje w granicach 50 dB na najniższym biegu.
Zdarza się, że okap, który początkowo pracował bardzo cicho, z czasem zaczyna być coraz głośniejszy. To znak, by sprawdzić, czy filtry nie wymagają mycia albo wymiany.
Na głośność okapu mają również wpływ czynniki takie jak:
- za mała średnica kanału wentylacyjnego,
- zbyt długie podłączenie do kanału wentylacyjnego lub jego niepotrzebne załamania,
- nieprawidłowy montaż.
Wydajność
Okap przede wszystkim musi być dopasowany do kubatury pomieszczenia, w którym będzie zainstalowany. Jego wydajność podawana jest w metrach sześciennych na godzinę. Ten parametr określa, jak szybko i sprawnie urządzenie poradzi sobie z zanieczyszczonym powietrzem. Producenci okapów wskazują, że wydajność okapu na najniższym biegu powinna być 6-krotnością objętości pomieszczenia (czyli w ciągu godziny powinien 6 razy przefiltrować całe powietrze). Analogicznie dla drugiego biegu podawana jest 9-krotność, a dla najwyższego – 12-krotność.
Obliczenie potrzebnej wydajności okapu to już czysta matematyka. Poniżej przykłady.
- Kuchnia zamknięta o powierzchni 12 m2 i 2,5 m wysokości – objętość 30 m3:
- wydajność na I biegu to min. 180 m3/h,
- wydajność na II biegu to min. 270 m3/h,
- wydajność na III biegu to min. 360 m3/h.
- Kuchnia otwarta, połączona z salonem o łącznej powierzchni 40 m2 i 2,5 m wysokości – objętość 100 m3:
- wydajność na I biegu to min. 600 m3/h,
- wydajność na II biegu to min. 900 m3/h,
- wydajność na III biegu to min. 1200 m3/h.
Podane wydajności to minimalne wartości zalecane – dla większego komfortu użytkowania warto wybrać urządzenie o nieco lepszych parametrach.
Przy zakupie okapu do pomieszczenia o dużej powierzchni zawsze warto skonsultować się ze specjalistą.
Design
Oprócz podanych powyżej parametrów technicznych, z pewnością zwrócisz uwagę na design kupowanego urządzenia. To naturalne, że sprzęt AGD musi wpisywać się w estetykę całego pomieszczenia. Producenci okapów mają tego świadomość i oferują ich różnorodne kształty, faktury i barwy. Na rynku dostępne są zarówno modele rustykalne o klasycznym kształcie, jak i supernowoczesne ze szklanymi elementami. Wybór okapu pasującego wyglądem do danej kuchni nie powinien stanowić większego wyzwania.
Inne istotne cechy okapu – na co zwrócić uwagę?
Okap ma szybko i sprawnie filtrować powietrze, to jasne. Producenci jednak na tym nie poprzestają i dostępne na rynku modele wyposażone są w przeróżne dodatkowe funkcje.
Oświetlenie
Okap to także dodatkowe źródło światła w kuchni. Warto zadbać, by żarówki były właściwie ulokowane i miały odpowiednią moc – dobra widoczność to niedoceniany pomocnik kucharza.
Dodatkowe funkcje
Inne przydatne rozwiązania stosowane w okapach:
- programator czasowy – możliwość ustawienia konkretnego czasu pracy okapu,
- funkcja turbo – za pomocą jednego przycisku włączamy maksymalną moc urządzenia, by szybko pozbyć się zanieczyszczeń z powietrza,
- czujniki zanieczyszczenia – okap w nie wyposażony monitoruje czystość powietrza i automatycznie dobiera adekwatny program,
- zdalne sterowanie – możliwość obsługi okapu poprzez aplikację w telefonie,
- czujnik żywotności filtrów – urządzenie powiadamia, kiedy należy oczyścić lub wymienić filtry,
- automatyczne uruchamianie – okap wykrywa większą ilość unoszącej się pary i włącza program o odpowiedniej mocy.
